Nafile oruç bozulduğunda yerine tutulması gereken oruç farz mı yoksa vacip mi olur?
Tarih: 25 Ağustos 2009
CEVAP:
Nafile orucu bozanların kaza orucu tutacağına dair şöyle bir hadis bulunmaktadır:
Aişe radıyallâhu anhâ demiştir ki: “Biz oruçlu iken Hafsa ile bana bir hediye getirildi. Biz de orucumuzu bozduk, sonra Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem odaya girdi. Kendisine: “Ya Resûlallâh! Bize bir hediye getirildi, onu canımız çekti ve orucumuzu bozduk”, dedik. O da “Size günah yok (ancak) onun yerine başka bir gün oruç tutunuz” buyurdu. (Tirmizî, Sıyâm, 36; Ebû Dâvûd, Savm, 73)
İmam-ı Azam ve İmam Mâlik bu hadise dayanarak başladığı nafile orucu bozan kişiye kazanın vacip olduğunu söylemişlerdir. Gerçi bu hadis zayıftır. Çünkü râviler arasında tenkide uğrayan Zümeyl vardır. Fakat bu hadis İbn Hibbân, İbn Ebî Şeybe ve Taberânî tarafından başka senedlerle de rivayet edilmiştir.
Bu görüşte olanlar ayrıca “Amellerinizi bozmayınız” (Muhammed, 47/33), ve “orucu geceye kadar tamamlayınız” (Bakara, 2/187) manalarındaki ayetleri de görüşlerine delil almışlardır. Çünkü bu son ayette, orucun geceye kadar tamamlanması emredilirken farz veya nafile olduğuna dair bir ayırım yapılmamıştır.
Konu ile ilgili olarak Ömer Nasuhi Bilmen’in Büyük İslam İlmihali‘nde şu bilgiler yer almaktadır:
“Nafile oruçların tutulmalarını zorunlu kılacak dinde bir sebep yoktur. Bunlar, yalnız sevap kazanmak için dileyenlerin tutacakları oruçlardır. Ancak böyle bir oruç tutulmaya başlandıktan sonra bozulacak olursa, onun kazası gerekir. Bu kazanın sebebi de, böyle bir ibadete Hak rızası için başlanmış olmasıdır ki, bunu yarıda bırakmak caiz olmayacağından kaza şeklinde tamamlanması vacip olur.” (Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, İstanbul, 1986, s. 255-256.)
Şâfiî ve Hanbelîler ise nafile orucu bozmanın kazayı gerektirmediği görüşündedirler.
