SORU:
İnsan suresi 1. ayeti birçok mealden okudum. Orada insan hakkında, zamanın başlangıcından isminden bahse değer bir varlık haline gelene kadar çok uzun bir süre geçti diye buyruluyor. Yani insan vardı; fakat bahse değer bir varlık değildi anlamı çıkıyor. Ben de aklıma müracaat ettim ve şöyle bir mantık yürüttüm: İnsan vardı; ama bilinç ve ruh yoktu. Doğal olarak dünya üzerinde onu üstün kılan özelliklerden yoksundu. Evrim, gelişim, artık kim ne derse desin bilemeyeceğim; ama ruh denilen olguya ev sahipliği yapmaya hazır hale gelene kadar vücut sadece bir canlıydı; fakat ruh sahibi değildi. Ne zaman ki insan ruha ev sahipliği yapmaya hazır hale geldi anatomik olarak, o zaman ruh verildi ve insanlık serüveni Allah’ın nizamı ve ölçüsü ile başladı. Ve insan, adından bahsedilmeye değer bir varlık haline geldi. Ben bu ayetten böyle bir anlam çıkardım. Bu düşüncelerimde yanılıyor muyum? Yanılıyorsam bu ayetten ne anlamalıyım?
Tarih: 30 Nisan 2012
CEVAP:
İnsan suresindeki ayet şöyledir:
هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا
“İnsan, mezkûr bir şey oluncaya kadar çok zaman geçmiştir. İnsanı karışık bir sudan (döllenmiş yumurtadan) yarattık. Onu imtihan edeceğiz. Bu yüzden onu gören ve dinleyen bir varlık yaptık.” (İnsan 76/1-2)
Mezkûr; “zikrolunmuş”, “zikre konu” anlamındadır. Zikir, kullanıma hazır doğru bilgidir. “İnsan, mezkûr bir şey oluncaya kadar…” sözü; “insanla ilgili bilgi oluşuncaya kadar” demek olur.
Burada “şey (شَيْء)” kelimesi önemlidir. Şey Arapçada “varlık” anlamına gelir. “Şey (شَيْء)”in “lem yekun (لَمْ يَكُن )” fiiliyle birlikte geçmiş olması da çok önemlidir. Çünkü insanın bir varlık olarak ortaya çıkmasının öncesini bildirmektedir.
“Şey (شَيْء)”in oluşumu, ancak Allah’ın “kün (كُنْ)” emrinin çıkması ile başlar. Allah Teala, yaratma kanununu bize şöyle bildirir:
إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
“Bir şeyin oluşmasını istediği zaman onun verdiği emir sadece “kün”dür. Sonra o şey oluşmaya başlar.” (Yasin 36/82)
İşte İnsan Suresi birinci ayetteki لَمْ يَكُن شَيْئًا مَّذْكُورًا ifadesi, “kün = ol” emrinin verilmesinden öncesini bildirmektedir.
“İnsanı karışık bir sudan (döllenmiş yumurtadan) yarattık. Onu imtihan edeceğiz. Bu yüzden onu gören ve dinleyen biri yaptık.” ayeti de “kün = ol” emrinden sonraki safhaları yani insanın oluşumunun safhalarını özetlemektedir.
Ölçüleri belirlenmiş ama henüz yaratılmamış olana da şey (شَيْء) dendiği için “kün = ol” emri çıkmadan önce insanın ölçülerinin belirlenmiş olduğunu; ama bunu Allah’tan başka bilen kimsenin olmadığını da bu ayetlerden öğrenmiş oluyoruz.
Demek ki insan, toprak içinde erkek ve dişi yumurtaların oluşumundan ve döllenmesinden itibaren farklı bir varlıktır.
İlk oluşum, tıpkı bir bitkinin oluşumuna benzetilerek şöyle buyrulur:
“Allah sizi yerden bir bitki gibi bitirmiştir. Sonra sizi yeniden toprağa döndürecek ve bir kere daha aynı şekilde çıkaracaktır.” (Nuh 71/17-18)
Bu ayetlere göre bu dünyada ilk insanın oluşumu, bitkinin oluşumu gibidir. Ahirette yeniden oluşum da yine bitkinin oluşumu gibi olacaktır. Öyleyse insan, herhangi bir hayvanın insana dönüşümü ile değil, farklı bir varlık olarak yaratılmıştır.
